- Katılım
- 19 Ara 2023
- Mesajlar
- 35
- Tepkime puanı
- 0
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu: UZMANLIK SEVİYESİNDE DETAYLI REHBER
Konu: Mali Mevzuat / Kamu Yönetimi
Kapsam: Şube Müdürlüğü, Şeflik ve Görevde Yükselme Sınavları (İleri Düzey)
Uyarı: Bu rehber, kanunun sadece başlıklarını değil; raporlama tarihlerini, cezai sorumlulukları ve istisnaları da içerir.
I. BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECİ VE TAKVİMİ (EZBERLEYİN)
Sınavlarda sıralama ve tarih soruları buradan gelir. Süreç, "yukarıdan aşağıya" doğru işler.
| TARİH / DÖNEM | İŞLEM / BELGE | AÇIKLAMA |
|---|---|---|
| Eylül Ayının İlk Haftası | Orta Vadeli Program (OVP) | Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanır ve Resmî Gazete’de yayımlanır. Makro politikaları, gelir-gider hedeflerini ve bütçe dengesini içerir (3 Yıllık). |
| Eylül Ayının 15'ine Kadar | Bütçe Çağrısı ve Eki Bütçe Hazırlama Rehberi | Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanır. İdarelere "Bütçeni hazırla" talimatıdır. |
| Eylül Ayının 15'ine Kadar | Yatırım Genelgesi ve Eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi | Yatırım projeleri için gönderilen talimattır. |
| Eylül Ayı Sonuna Kadar | Bütçe Tekliflerinin Sunulması | Kamu idareleri, bütçe tekliflerini Cumhurbaşkanlığına (Strateji ve Bütçe Bşk.) sunar. |
| Mali Yılbaşından 75 Gün Önce (17 Ekim) | Bütçenin TBMM'ye Sunulması | Cumhurbaşkanı, Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifini TBMM'ye sunar. |
DİKKAT (OVP Farkı):
Eskiden "Orta Vadeli Mali Plan" vardı, kaldırıldı. Artık her şey Orta Vadeli Program (OVP) çatısı altındadır. Eski kaynaklardan çalışanlar buna dikkat etsin.
Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme
- Stratejik Plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını içerir. Hazırlamakla yükümlü idareleri Cumhurbaşkanı belirler.
- Performans Programı: Stratejik plandaki hedeflerin o yılki dilimidir. İdare bütçeleri, stratejik plan ve performans programına uygun hazırlanmak zorundadır.
- Uygunluk: Maliye Bakanlığı değil, Strateji ve Bütçe Başkanlığı bu uyumu koordine eder.
II. AKTÖRLER, YETKİ VE SORUMLULUKLAR
A. Üst Yönetici (Sınavın Kilidi)
Bakanlıklarda Bakan Üst Yönetici DEĞİLDİR.
- Kimdir? Bakanlıklarda Cumhurbaşkanınca belirlenen yönetici (Bakan Yrd.), Belediyelerde Başkan, Üniversitelerde Rektör.
- Görevi: Bütçeyi hazırlar, uygular, izler, denetler.
- Sorumluluk: Bakana karşı sorumludur (Mahalli idarelerde meclislerine).
- Yetkisi: Harcama yetkililerini belirler, İç Denetçiyi atar.
B. Harcama Yetkilisi (İmzayı Atan)
- Kimdir? Bütçeyle ödenek tahsis edilen birimin en üst amiri (Örn: Okul Müdürü, Genel Müdür).
- Devir: Yetkisini yardımcılarına veya hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere devredebilir. (Kısmen veya tamamen).
- Sorumluluk: Harcama talimatının hukuka uygunluğundan sorumludur.
C. Gerçekleştirme Görevlisi (İşin Mutfağı)
- Kimdir? Harcama yetkilisi tarafından görevlendirilir (Yardımcısı veya uzman personel).
- Görevi: Piyasa araştırması yapar, malı teslim alır, "Ödeme Emri Belgesi"ni düzenler.
- Sorumluluk: Belgedeki imzasından dolayı Harcama Yetkilisi ile birlikte MÜTESELSİLEN (Ortaklaşa) sorumludur.
D. Muhasebe Yetkilisi (Sayman)
- Görevi: Geliri toplar, gideri öder.
- Atama: Genel yönetim kapsamındaki idarelerde Hazine ve Maliye Bakanlığınca atanır. (Üst Kurullarda kendi üst yöneticilerince).
- Denetim Sınırı (Çok Önemli): Sadece 4 şeye bakar: 1) İmza, 2) Belge eksikliği, 3) Maddi hata, 4) Hak sahibi kimliği. "Yerindelik Denetimi" (Neden aldın? Pahalı almışsın vb.) yapamaz.
III. FAALİYET RAPORLARI VE MALİ SAYDAMLIK (TARİHLER)
Herkes hesap verir, ama kim kime ve ne zaman? Bu tablo çok kritiktir.
| RAPOR TÜRÜ | HAZIRLAYAN | SÜRE / MERCİ |
|---|---|---|
| Birim Faaliyet Raporu | Harcama Yetkilisi | İzleyen mali yılın Nisan ayı sonuna kadar Üst Yöneticiye verilir. |
| İdare Faaliyet Raporu | Üst Yönetici | Birim raporlarını birleştirir. İzleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanır ve Sayıştay'a gönderilir. |
| Genel Faaliyet Raporu | Cumhurbaşkanlığı (Strateji ve Bütçe Bşk.) | İzleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanır ve Sayıştay'a gönderilir. |
| Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu | Sayıştay | Genel faaliyet raporunu dikkate alarak hazırlar ve TBMM'ye sunar. |
IV. ÖDENEK AKTARMALARI VE TÜRLERİ (DETAY)
- Yedek Ödenek: Genel bütçe ödeneklerinin %2'sine kadar konulabilir. Aktarma yapmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. (Personel giderlerini karşılamak, yatırım yapmak vb. için).
- Örtülü Ödenek: Devletin milli güvenliği ve yüksek menfaatleri (istihbarat vb.) için kullanılır. Genel bütçe başlangıç ödeneklerinin Binde 5'ini geçemez.
- Özelliği: Harcama belgeleri saklanmaz, Sayıştay denetimine tabi değildir (Sadece toplam rakam görülür). - Ek Ödenek: Bütçede tertibi bulunduğu halde ödeneği yetmeyen veya bütçede tertibi olmayan işler için KANUNLA ek ödenek verilebilir.
- Kurum İçi Aktarma (Virman):
- Kurum, bütçesindeki ödeneklerin %20'sine kadarını kendi içinde aktarabilir.
- %20'yi aşarsa Cumhurbaşkanı onayı gerekir.
- Yasak: Personel giderleri tertibinden başka tertiplere aktarma yapılamaz.
V. İÇ KONTROL VE DENETİM MEKANİZMASI
Bu iki kavram birbirine karıştırılır. Farkını bilmek sınavı kazandırır.
| KONU | ÖN MALİ KONTROL | İÇ DENETİM |
|---|---|---|
| Yapan | İdarenin Mali Hizmetler Birimi ve Harcama Birimi. | İç Denetçi (Sertifikalı uzman). |
| Zamanı | Harcama yapılmadan ÖNCE (Süreç içinde). | Harcama yapıldıktan SONRA (Genellikle). |
| Niteliği | Bir yönetim fonksiyonudur. İşlem kontrolüdür. | Bağımsız bir danışmanlık ve güvence faaliyetidir. |
| Bağlılık | Hiyerarşiye tabidir. | Doğrudan Üst Yöneticiye bağlıdır. |
İç Denetim Koordinasyon Kurulu (İDKK)
Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlıdır. İç denetim standartlarını belirler, kalite güvencesini sağlar. 7 üyeden oluşur.
VI. KAMU ZARARI VE TAHSİL SÜRECİ (MADDE 71)
Tanım: Mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemle kamu kaynağında eksilmeye neden olmaktır.
- Tespit: İç denetim, dış denetim (Sayıştay) veya idari soruşturma ile tespit edilir.
- Faiz Başlangıcı: Zararın OLUŞTUĞU tarihten itibaren (Tespit tarihi değil!) yasal faiz işler.
- Zamanaşımı: Zararın oluştuğu yılı izleyen mali yılın başından itibaren 10. Yılın Sonuna kadar tespit ve tahsil edilemezse zamanaşımına uğrar.
- Tahsil Yöntemi: Rızaen (kendi isteğiyle) veya icra yoluyla tahsil edilir.
- Ceza: Alınan paralar geri alınır, ayrıca bu kişiler hakkında TCK hükümleri uygulanır.
KENDİNİ DENE: 5018 İLERİ DÜZEY DENEME1. Birim faaliyet raporları en geç hangi ayın sonuna kadar üst yöneticiye verilir?
Nisan ayı sonuna kadar.
2. Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi mali yılbaşından kaç gün önce TBMM'ye sunulur?
75 Gün önce.
3. Yedek ödenekten aktarma yapmaya kim yetkilidir?
Cumhurbaşkanı.
4. Muhasebe yetkilisi "Yerindelik Denetimi" yapabilir mi?
Hayır. Sadece maddi hata, imza ve belge kontrolü yapar.
5. İç denetçi kime bağlı çalışır?
Doğrudan Üst Yöneticiye.
6. Örtülü ödenek genel bütçe başlangıç ödeneklerinin ne kadarını geçemez?
Binde 5'ini.
7. Kamu zararının tahsilinde faiz hangi tarihten itibaren işlemeye başlar?
Zararın OLUŞTUĞU tarihten itibaren.
8. Harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi aynı kişide birleşebilir mi?
Hayır, birleşemez (Görevler Ayrılığı İlkesi).
9. Üniversiteler (Özel Bütçeli İdareler) hangi sayılı cetvelde yer alır?
II Sayılı Cetvel.
10. 5018 sayılı kanuna göre "Hesap Verme Sorumluluğu" kime aittir?
Her türlü kamu kaynağını elde eden ve kullanan görevlilere.
11. Genel Uygunluk Bildirimini TBMM'ye kim sunar?
Sayıştay.
12. Personel giderleri tertibinden başka tertiplere aktarma yapılabilir mi?
Hayır, yapılamaz.
13. Belediyede "Üst Yönetici" kimdir?
Belediye Başkanı.
14. Orta Vadeli Program (OVP) hangi ayda yayımlanır?
Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar.
15. Kamu idarelerinin bütçe tekliflerini sunma süresi ne zamandır?
Eylül ayı sonuna kadar.
16. Dış denetim (Sayıştay denetimi) hangi idareleri kapsar?
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini (Merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler).
17. İç Denetim Koordinasyon Kurulu (İDKK) hangi bakanlığa bağlıdır?
Hazine ve Maliye Bakanlığına.
18. Kamu zararı alacaklarında zamanaşımı süresi ne kadardır?
10 Yıl.
19. İdare faaliyet raporu hangi ayın sonuna kadar kamuoyuna açıklanır?
Haziran ayı sonuna kadar.
20. Stratejik plan hazırlamakla yükümlü olacak kamu idarelerini kim belirler?
Cumhurbaşkanı.
Egitimweb.com ailesi olarak bu zorlu konuda başarılar dileriz! Bu konu sabitlenmiştir.
Son düzenleme:
