- Katılım
- 19 Ara 2023
- Mesajlar
- 35
- Tepkime puanı
- 0
Türk İdare Sistemi ve Teşkilatı: SINAV KAZANDIRAN DEV ARŞİV
Konu: İdare Hukuku / İdari Teşkilat
Soru Beklentisi: 2 Soru (Hiyerarşi-Vesayet, Tüzel Kişilik, Kuruluş Şekilleri)
Kapsam: Şube Müdürlüğü ve Görevde Yükselme Sınavları
GİRİŞ: İdarenin Bütünlüğü (Hiyerarşi vs Vesayet)
Sınavın en kritik ayrımıdır. İdare bir bütündür ve bu bütünlük iki hukuki araçla sağlanır.
| ARAÇ | TANIM | ÖRNEKLER (ALTIN KURALLAR) |
|---|---|---|
| HİYERARŞİ | Aynı tüzel kişilik içindeki ast-üst ilişkisidir. Sıkı denetimdir. | - Bakan → Genel Müdür - Vali → Kaymakam (İkisi de Devlet) - Rektör → Dekan (İkisi de Üniversite) |
| İDARİ VESAYET | Merkezi idarenin, yerinden yönetim (ayrı tüzel kişi) üzerindeki denetimidir. | - İçişleri Bakanı → Bel. Başkanı - Vali → Köy Muhtarı - YÖK → Üniversite |
Püf Noktası: Biri Devlet, diğeri ayrı bir Kamu Tüzel Kişisi ise aralarındaki ilişki daima İDARİ VESAYET'tir.
I. YÖNETİM BİÇİMLERİ
A. Merkezden Yönetim (Merkezi İdare)
Hizmetlerin başkentten yürütülmesidir. "Devlet Tüzel Kişiliği"ni temsil ederler.
- Yetki Genişliği: Taşradaki amirin (Sadece VALİ), merkeze sormadan karar alabilmesi ve harcama yapabilmesidir. Kaymakamda bu yetki yoktur!
B. Yerinden Yönetim (Adem-i Merkeziyet)
- Yer Yönünden (Mahalli): İl Özel İdaresi, Belediye, Köy.
- Hizmet Yönünden: Üniversite, KİT, YÖK, TRT, Barolar.
II. TÜRK İDARİ TEŞKİLAT ŞEMASI (TABLO)
Bu tabloyu zihninize kazıyın. Sol taraf Devlet Tüzel Kişiliği, Sağ taraf Ayrı Tüzel Kişiliklerdir.
| MERKEZİ YÖNETİM (DEVLET) | YERİNDEN YÖNETİM (AYRI TÜZEL KİŞİ) |
|---|---|
| 1. Başkent Teşkilatı - Cumhurbaşkanı - Bakanlıklar - Yardımcı Kuruluşlar (Danıştay, Sayıştay, MGK) | 1. Mahalli İdareler - İl Özel İdaresi - Belediye (Büyükşehir dahil) - Köy |
| 2. Taşra Teşkilatı - İl Genel İdaresi (Vali) - İlçe İdaresi (Kaymakam) | 2. Hizmet Kuruluşları - Üniversiteler, YÖK - KİT'ler, TRT, SGK - Meslek Odaları (Baro vb.) - Düzenleyici Kurumlar (BDDK, RTÜK) |
III. KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ (VAR MI YOK MU?)
Sınavda "Aşağıdakilerden hangisinin tüzel kişiliği vardır/yoktur?" sorusu klasiktir.
A. Tüzel Kişiliği OLANLAR
- Anayasa'dan Alanlar: Devlet, İl Özel İdaresi, Belediye, Köy, Üniversiteler, TRT, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları.
- Kanunla Alanlar: YÖK, SGK, RTÜK, TÜBİTAK, Savunma Sanayii Bşk.
B. Tüzel Kişiliği OLMAYANLAR (Devletin İçindekiler)
Bunlar ayrı bir kişi değil, devletin organıdır.
- TBMM, Cumhurbaşkanlığı.
- Bakanlıklar (MEB, Sağlık vb.).
- Emniyet Genel Müd, Diyanet İşleri Bşk.
- Valilikler, Kaymakamlıklar.
- Fakülteler (Üniversitenin parçasıdır).
Not: Sadece Kamu Tüzel Kişiliği olanlar YÖNETMELİK çıkarabilir. (Emniyet çıkaramaz, Bakanlık çıkarır).
IV. MAHALLİ İDARELERİN DETAYLARI
| İDARE | ORGANLARI | KURULMA ŞEKLİ |
|---|---|---|
| İl Özel İdaresi | Vali, İl Genel Meclisi, İl Encümeni. | Kanunla (İl kurulunca otomatik kurulur). |
| Büyükşehir Bel. | BŞB Başkanı, BŞB Meclisi, BŞB Encümeni. | Kanunla (Nüfus 750.000 üzeri). |
| Belediye | Bel. Başkanı, Belediye Meclisi, Belediye Encümeni. | Cumhurbaşkanı Kararı (Nüfus 5.000 üzeri). |
| Köy | Muhtar, İhtiyar Heyeti, Köy Derneği (Seçmenler). | İçişleri Bakanı Kararı (Nüfus 150-2000 arası). |
V. KURULUŞ ŞEKİLLERİ (ÖZET TABLO)
Bu tabloyu ezberleyen 1 soruyu cebine koyar.
- Bakanlıklar: Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile.
- İl ve İlçe: Kanunla.
- Büyükşehir Belediyesi: Kanunla.
- Belediye: Cumhurbaşkanı Kararı ile.
- Köy: İçişleri Bakanı Kararı ile.
- Kamu Tüzel Kişiliği: Kanunla veya CB Kararnamesi ile.
KENDİNİ DENE: 20 SORULUK İDARE HUKUKU DENEMESİ1. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün kamu tüzel kişiliği var mıdır?
Hayır, yoktur. (Devlet tüzel kişiliği içindedir).
2. "Yetki Genişliği" ilkesini taşrada kim kullanır?
Sadece Vali.
3. Üniversiteler yönetmelik çıkarabilir mi?
Evet, çıkarabilir. (Tüzel kişiliği vardır).
4. İçişleri Bakanı ile Belediye Başkanı arasındaki ilişki nedir?
İdari Vesayet.
5. Vali ile Kaymakam arasındaki ilişki nedir?
Hiyerarşi.
6. Büyükşehir Belediyesi kurulması için nüfus en az kaç olmalıdır?
750.000.
7. Köy kurulması için nüfus aralığı nedir?
150 ile 2.000 arası.
8. Köyün kurulmasına kim karar verir?
İçişleri Bakanı.
9. Bakanlıkların kurulması ne ile olur?
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile.
10. İl Özel İdaresinin karar organı kimdir?
İl Genel Meclisi.
11. Belediye kurulması için nüfus en az kaç olmalıdır?
5.000.
12. TRT'nin tüzel kişiliği nereden gelir?
Doğrudan Anayasadan.
13. Köy Derneği kimlerden oluşur?
Köydeki tüm seçmenlerden.
14. YÖK ile Üniversite arasındaki ilişki nedir?
İdari Vesayet.
15. Büyükşehir olan illerde hangi mahalli idare kaldırılmıştır?
İl Özel İdaresi (ve Köyler).
16. Fakültelerin ayrı bir tüzel kişiliği var mıdır?
Hayır, üniversiteye bağlıdır.
17. İl ve İlçe kurulması hangi işlemle olur?
Kanunla.
18. Rektör ile Dekan arasındaki ilişki nedir?
Hiyerarşi.
19. Merkezi idarenin taşra teşkilatı hangileridir?
İl Genel İdaresi ve İlçe İdaresi.
20. Danıştay ve Sayıştay idari teşkilatta nerede yer alır?
Başkentteki Yardımcı Kuruluşlar.
Egitimweb.com ailesi olarak başarılar dileriz! Bu konu sabitlenmiştir.
