- Katılım
- 19 Ara 2023
- Mesajlar
- 35
- Tepkime puanı
- 0
Yönetim, Liderlik ve Organizasyon: DEV SINAV ARŞİVİ
Konu: Yönetim Bilimleri / Kamu Yönetimi
Soru Beklentisi: 3 Soru (Kuramcılar, Liderlik, Motivasyon)
Kapsam: Şube Müdürlüğü ve Görevde Yükselme Sınavları
GİRİŞ: Yönetim Biliminin Evrimi
Yönetim bilimi 3 ana evrede gelişmiştir. Her biri birbirini tamamlar.
I. KLASİK YAKLAŞIM (1900-1930)
- İnsan Modeli: Homo Economicus (Ekonomik İnsan). İnsan rasyoneldir, sadece para için çalışır.
- Metafor: Örgüt bir makine, insan bir dişlidir.
- Odak: Verimlilik, iş bölümü, hiyerarşi. (İnsanın duygusu yoktur).
Temsilciler ve Teorileri (Sınav Favorisi)
| KURAMCI | TEORİ ADI | ANAHTAR KAVRAMLAR (ŞİFRELER) |
|---|---|---|
| F.W. TAYLOR | Bilimsel Yönetim | - Zaman ve Hareket Etüdü (Kronometre). - Parça Başı Ücret sistemi. - "En İyi Tek Yol" (One Best Way). - İşçi (Mikro) odaklıdır. |
| HENRI FAYOL | Yönetim Süreci | - POCCC (Planlama, Org, Yürütme, Koord, Kontrol). - 14 İlke (Komuta birliği en önemlisidir). - Yönetici (Makro) odaklıdır. |
| MAX WEBER | Bürokrasi | - Yasal-Rasyonel Otorite. - Gayrişahsilik (Kişiye göre değil kurala göre). - Yazılı kurallar, arşiv, liyakat. |
II. NEOKLASİK YAKLAŞIM (1930-1960)
Klasiklerin insanı makine gibi görmesine tepki olarak doğmuştur.
- İnsan Modeli: Sosyal İnsan. (Duyguları vardır, sevilmek ister).
- Odak: İnsan ilişkileri, grup psikolojisi, moral, motivasyon.
Temsilciler
| KURAMCI | DENEY / TEORİ | BULGU |
|---|---|---|
| ELTON MAYO | Hawthorne Araştırmaları | - Fiziksel şartlar (ışık vb.) değil, Psikolojik ve Sosyal faktörler (ilgi, grup bağı) verimi artırır. - İnformal Örgüt (Arkadaş grubu) keşfedildi. |
| D. McGREGOR | X ve Y Teorisi | X (Kötümser): İnsan tembeldir, zorlanmalı, yönetilmeli. Y (İyimser): İnsan çalışkandır, sorumluluk alır, kendi kendini yönetir. |
III. MODERN YAKLAŞIM (1960 Sonrası)
- Sistem Yaklaşımı: Örgüt çevresiyle etkileşen "Açık Sistem"dir.
- Entropi: Sistemin bozulma eğilimi.
- Negatif Entropi: Dışarıdan enerji alıp hayatta kalma.
- Eşsonluluk: Farklı yollardan aynı sonuca ulaşma. - Durumsallık Yaklaşımı: "En iyi tek yol yoktur". En iyi yöntem duruma (şartlara) göre değişir.
IV. LİDERLİK TÜRLERİ (ANALİZ)
Sınavda bir yönetici profili verip türünü sorarlar.
| LİDERLİK TÜRÜ | ÖZELLİKLERİ | ETKİLİ OLDUĞU DURUM |
|---|---|---|
| Otokratik | Kararı tek başına alır, emir verir. Eleştiri kabul etmez. (X Teorisi). | Kriz anları, acil durumlar. |
| Demokratik (Katılımcı) | Astlara danışır, yetki devreder. Katılımı sağlar. (Y Teorisi). | Uzman personelin olduğu yerler. |
| Tam Serbesti (Laissez-faire) | "Bırakınız yapsınlar". Karışmaz, sadece kaynak sağlar. | Ar-Ge, Üniversite, Sanatçılar. |
| Dönüşümcü (Transformasyonel) | Vizyonerdir. Kurumu DEĞİŞTİRİR. İlham verir, reform yapar. | Köklü değişim gereken dönemler. |
| Etkileşimci (Sürdürümcü) | Mevcut düzeni korur. Rutin işleri yürütür. Ödül/Ceza kullanır. | İstikrarın önemli olduğu durumlar. |
| Karizmatik | Kişisel çekim gücüyle etkiler. Duygusal bağ kurulur. | Büyük kriz ve kurtuluş anları. |
V. MOTİVASYON KURAMLARI
A. Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi (Piramit)
Alt basamak doyumlanmadan üst basamak motive etmez.
- Fizyolojik: Maaş, yemek, ısınma.
- Güvenlik: İş güvencesi, sigorta, emeklilik.
- Sosyal (Ait olma): Arkadaşlık, takım çalışması.
- Saygınlık (Ego): Unvan, yetki, takdir, ödül.
- Kendini Gerçekleştirme: Yaratıcılık, potansiyeli kullanma.
B. Herzberg'in Çift Faktör Teorisi
| FAKTÖR GRUBU | İÇERİK | ETKİSİ |
|---|---|---|
| Hijyen Faktörler (Koruyucu) | Ücret, çalışma koşulları, politika, güvenlik. (İşin Çevresi). | Yokluğu mutsuz eder, varlığı motive etmez (Nötr yapar). |
| Motive Edici Faktörler | Başarı, tanınma, sorumluluk, işin kendisi. (İşin Özü). | Asıl motivasyonu ve performansı bunlar sağlar. |
VI. TEMEL ORGANİZASYON İLKELERİ
- İş Bölümü ve Uzmanlaşma: Verimi artırır ama aşırısı monotonluk yapar. (Taylor).
- Hiyerarşi: Ast-üst zinciridir. Yetki yukarıdan aşağı akar.
- Komuta Birliği: Bir astın SADECE BİR amiri olmasıdır. (Fayol).
- Yönetim Alanı: Bir yöneticinin denetleyebileceği ast sayısıdır.
- Dar Alan: Az ast (Sıkı denetim, dik yapı).
- Geniş Alan: Çok ast (Gevşek denetim, basık yapı). - Yetki Devri: Karar hakkının devridir.
- Altın Kural: Yetki devredilir, SORUMLULUK DEVREDİLMEZ. - İstisna İlkesi: Yöneticinin sadece rutin dışı (olağanüstü) durumlarda devreye girmesidir.
VII. SINAV İÇİN KRİTİK ŞİFRELER
Soruda bu kelimeleri görünce cevabı yapıştırın:
| İSİM / KAVRAM | ŞİFRE KELİMELER |
|---|---|
| Taylor | Kronometre, Zaman etüdü, Bilimsel, Parça başı ücret, Fiziksel yorgunluk. |
| Fayol | Yönetim süreci, 14 İlke, Komuta Birliği, POCCC. |
| Weber | Bürokrasi, Otorite, Yazılı kural, Gayrişahsilik, Makam. |
| Elton Mayo | Hawthorne, Işıklandırma, İnformal örgüt, Arkadaş grubu, Psikoloji. |
| X Teorisi | İnsan tembeldir, zorlanmalıdır, kaçar. |
| Y Teorisi | İnsan çalışkandır, sorumluluk alır, sever. |
| Dönüşümcü Lider | Değişim, Vizyon, Reform, İlham. |
| Etkileşimci Lider | Ödül-Ceza, Rutin, Statüko, Mevcut durum. |
Yönetim ve Liderlik: 100 SORULUK DEV ARŞİV (Bölüm 1)
1. "İşçilerin verimliliğini artırmak için zaman ve hareket etüdü yapılmalıdır" diyen Bilimsel Yönetim kuramcısı kimdir?
Frederick W. Taylor.
2. Yönetim süreçlerini "Planlama, Organizasyon, Yürütme, Koordinasyon, Kontrol" (POCCC) olarak 5'e ayıran kuramcı kimdir?
Henri Fayol.
3. Bürokrasi Yaklaşımı'nın kurucusu olup "Yasal-Rasyonel Otorite" kavramını geliştiren kimdir?
Max Weber.
4. Klasik Yönetim Yaklaşımı'na göre insan nasıl bir varlıktır?
Homo Economicus (Ekonomik İnsan - Sadece para için çalışan).
5. "Bir ast sadece tek bir üstten emir almalıdır" ilkesinin adı nedir?
Komuta Birliği.
6. Hawthorne Araştırmaları sonucunda ortaya çıkan ve insan ilişkilerine odaklanan yaklaşım hangisidir?
Neoklasik (Davranışsal) Yaklaşım.
7. Hawthorne Araştırmaları'nı yürüten bilim insanı kimdir?
Elton Mayo.
8. "İnsanlar doğuştan tembeldir, çalışmayı sevmez ve zorlanmalıdır" görüşünü savunan teori hangisidir?
X Teorisi (Douglas McGregor).
9. "İnsanlar çalışmayı sever, sorumluluk alır ve kendi kendini yönetebilir" görüşünü savunan teori hangisidir?
Y Teorisi.
10. Organizasyonu çevresiyle etkileşim içinde olan bir yapı olarak gören yaklaşım hangisidir?
Sistem Yaklaşımı.
11. "Her yerde geçerli tek bir en iyi organizasyon yapısı yoktur, duruma göre değişir" diyen yaklaşım hangisidir?
Durumsallık Yaklaşımı.
12. Sistem yaklaşımında, sistemin bozulma ve enerjisini kaybetme eğilimine ne ad verilir?
Entropi.
13. Açık sistemlerin dışarıdan enerji alarak yaşamını sürdürmesine (Entropiyi durdurmasına) ne denir?
Negatif Entropi.
14. Farklı başlangıç noktalarından hareketle aynı sonuca ulaşılabilmesi ilkesine ne denir?
Eşsonluluk (Equifinality).
15. Yetki devredilebilir ancak sorumluluk devredilemez ilkesi ne anlama gelir?
Yöneticinin, astına işi devretse bile üstüne karşı hala o işten sorumlu olması.
16. Bir yöneticinin etkili bir şekilde denetleyebileceği ast sayısına ne ad verilir?
Yönetim Alanı (Kontrol Alanı).
17. Dar yönetim alanına sahip organizasyonlarda hiyerarşik yapı nasıldır?
Dik (Çok kademeli) Örgüt Yapısı.
18. Geniş yönetim alanına sahip organizasyonlarda hiyerarşik yapı nasıldır?
Basık (Az kademeli) Örgüt Yapısı.
19. Kararların sadece tepe yönetim tarafından alındığı yapıya ne denir?
Merkeziyetçi Yapı.
20. "İnformal Örgüt" kavramı hangi araştırmalarla ortaya çıkmıştır?
Hawthorne Araştırmaları.
21. Yöneticinin astlarına emir verme hakkına ne denir?
Otorite (Yetki).
22. Yetki ile Sorumluluk arasında nasıl bir ilişki olmalıdır?
Denklik (Eşitlik) olmalıdır.
23. İş bölümünün aşırılaşması çalışanlarda neye yol açabilir?
Monotonluk ve İş Körlüğü (Yabancılaşma).
24. Max Weber'e göre ideal yönetim biçimi hangisidir?
Bürokrasi.
25. Kurmay (Danışman) personel kime hizmet eder?
Komuta (İcracı) yöneticilere danışmanlık yapar, emir yetkisi yoktur.
26. Kararları tek başına alan ve astlarına danışmayan liderlik türü hangisidir?
Otokratik Liderlik.
27. Karar alma sürecine astlarını dahil eden liderlik türü hangisidir?
Demokratik (Katılımcı) Liderlik.
28. Astlarına tam özgürlük tanıyan ve işlere karışmayan liderlik türü hangisidir?
Tam Serbesti Tanıyan (Laissez-faire) Liderlik.
29. İzleyicilerini değiştiren, dönüştüren ve onlara vizyon aşılayan liderlik türü hangisidir?
Dönüşümcü (Transformasyonel) Liderlik.
30. Mevcut düzeni koruyan, ödül-ceza sistemiyle işleri yürüten liderlik türü hangisidir?
Etkileşimci (Sürdürümcü) Liderlik.
31. Kişisel çekim gücü ve olağanüstü özellikleriyle etkileyen liderlik türü hangisidir?
Karizmatik Liderlik.
32. Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nin en alt basamağında hangi ihtiyaçlar vardır?
Fizyolojik İhtiyaçlar (Yeme, içme, barınma).
33. Maslow'un piramidinin en tepesindeki ihtiyaç hangisidir?
Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı.
34. Herzberg'in Çift Faktör Teorisinde "Hijyen Faktörler" neyi sağlar?
Memnuniyetsizliği önler (Ancak tek başına motive etmez).
35. Herzberg'e göre "Ücret" motive edici mi yoksa hijyen faktör müdür?
Hijyen Faktördür.
36. Herzberg'e göre asıl motivasyonu sağlayan faktörler nelerdir?
İşin kendisi, başarı, tanınma, sorumluluk (Motive edici faktörler).
37. "Beklenti Teorisi" (Kişi çaba gösterirse ödül alacağına inanmalıdır) kime aittir?
Victor Vroom.
38. "Eşitlik Teorisi" (Kişi kendi kazancını başkalarıyla kıyaslar) kime aittir?
Stacy Adams.
39. Başarı, Güç ve İlişki Kurma ihtiyacı üzerine kurulu motivasyon teorisi kime aittir?
David McClelland.
40. ERG Teorisi (Varoluş, İlişki, Gelişme) kime aittir?
Clayton Alderfer.
41. Yöneticinin sadece rutin dışı durumlarda müdahale etmesi ilkesine ne denir?
Yönetimce İstisna İlkesi.
42. Bir organizasyonun güçlü/zayıf yönlerini ve fırsat/tehditlerini analiz etmesine ne denir?
SWOT Analizi.
43. Gelecekte ulaşılmak istenen durumun hayal edilmesine ne denir?
Vizyon.
44. Örgütün var oluş sebebine ve görevine ne denir?
Misyon.
45. Sürekli iyileştirme felsefesine dayanan yönetim anlayışı hangisidir?
Toplam Kalite Yönetimi (TKY).
46. TKY'de "Sürekli İyileştirme" kavramının Japonca karşılığı nedir?
Kaizen.
47. Örgütün kendi süreçlerini en iyi yapan rakiple kıyaslamasına ne denir?
Benchmarking (Kıyaslama).
48. Astın üstüne bilgi vermesi hangi iletişim türüdür?
Dikey (Yukarı doğru) İletişim.
49. Aynı düzeydeki şube müdürlerinin birbiriyle görüşmesi hangi iletişim türüdür?
Yatay İletişim.
50. Dedikodu ve söylentiler hangi iletişim kanalında yayılır?
İnformal (Biçimsel Olmayan) İletişim.
51. Örgüt şemasında kutucukları birbirine bağlayan çizgiler neyi gösterir?
Hiyerarşik ilişkiyi ve yetki akışını.
52. Hiyerarşide en üstten en alta kadar uzanan emir-komuta zincirine ne denir?
Hiyerarşi Zinciri (Skaler Zincir).
53. "Yazılı olmayan kurallara dayalı otorite" Weber'e göre hangisidir?
Geleneksel Otorite.
54. "Liderin olağanüstü özelliklerine dayalı otorite" hangisidir?
Karizmatik Otorite.
55. Taylor'un işçilerin kaytarmasını önlemek için önerdiği ücret sistemi nedir?
Parça Başı Ücret Sistemi.
56. Yönetim fonksiyonlarının ilki ve temeli hangisidir?
Planlama.
57. Planlanan hedeflerle gerçekleşen sonuçların karşılaştırılmasına ne denir?
Kontrol (Denetim).
58. İşten ayrılmaların ve devamsızlığın azalması neyin göstergesidir?
İş tatmininin ve motivasyonun yüksek olduğunun.
59. Çatışmanın organizasyon için her zaman kötü olmadığını, makul düzeyde çatışmanın gerekli olduğunu savunan yaklaşım hangisidir?
Modern Yaklaşım.
60. Klasik yaklaşıma göre çatışma nasıl görülür?
Zararlıdır ve derhal yok edilmelidir.
61. Bir işin en kısa sürede ve en az yorgunlukla yapılması için geliştirilen teknik nedir?
Hareket Etüdü.
62. Maslow'a göre "Statü, ödül, takdir" hangi ihtiyaç basamağıdır?
Saygınlık İhtiyacı.
63. "İnsan bir makinenin dişlisi gibidir" görüşü kime aittir?
Klasik Yönetim Yaklaşımı.
64. Bürokrasi modelinde kurallar kişiye göre değişir mi?
Hayır, Gayrişahsilik (Nesnellik) ilkesi vardır.
65. Örgüt kültürünü oluşturan en derin unsur nedir?
Temel Varsayımlar ve Değerler.
66. Bir örgütteki semboller, törenler ve hikayeler neyin parçasıdır?
Örgüt Kültürü.
67. Yöneticinin, astlarını karar almaya teşvik ettiği ancak son kararı kendisinin verdiği liderlik?
Katılımcı Liderlik.
68. "En iyi tek yol (One Best Way)" ilkesi kime aittir?
F.W. Taylor.
69. Fayol'un "Esprit de Corps" ilkesi ne anlama gelir?
Birlik Ruhu (Takım Ruhu).
70. Açık sistemlerde, girdilerin çıktıya dönüştürüldüğü aşamaya ne denir?
Süreç (Dönüşüm).
71. Sistemin çıktısı hakkında bilgi alıp girdiyi düzeltmesine ne denir?
Geri Bildirim (Feedback).
72. İşgören devir hızının yüksek olması ne anlama gelir?
Çalışanların sık sık işten ayrıldığını (Memnuniyetsizlik).
73. Yetki devrinde astın başarısızlığından kim sorumlu olur?
Hem ast hem de yetkiyi devreden yönetici (Müteselsil).
74. Matris örgüt yapısında bir çalışanın kaç amiri vardır?
İki amiri vardır (Proje yöneticisi ve Fonksiyonel yönetici). *Komuta birliğine aykırıdır.*
75. Organizasyon el kitabında neler bulunur?
Örgüt şeması, görev tanımları ve yetkiler.
76. "Empati" yeteneği hangi zeka türüyle ilişkilidir?
Duygusal Zeka (EQ).
77. İşyerinde "Biz" duygusunu geliştiren ihtiyaç hangisidir?
Sosyal (Ait olma) İhtiyacı.
78. "Sıfır Hata" hedefi hangi yönetim yaklaşımının amacıdır?
Toplam Kalite Yönetimi.
79. Organizasyonun mevcut süreçlerini kökten değiştirip yeniden tasarlamasına ne denir?
Değişim Mühendisliği (Reengineering).
80. Yönetimin, çalışanları korkutarak ve tehdit ederek yönetmesine ne denir?
Korku Kültürü (X Teorisi uygulaması).
81. "Cam Tavan" sendromu neyi ifade eder?
Kadınların veya azınlıkların üst yönetime çıkmasını engelleyen görünmez engelleri.
82. Tükenmişlik sendromu (Burnout) en çok hangi sektörde görülür?
Hizmet sektörü (İnsanla yoğun iletişim kurulan işler).
83. "Öğrenen Organizasyon" kavramını geliştiren kimdir?
Peter Senge.
84. Mavi yakalı çalışan kime denir?
Beden gücüyle çalışan işçiye.
85. Beyaz yakalı çalışan kime denir?
Zihin gücüyle çalışan masa başı personeline.
86. Altın Yaka kime denir?
Yüksek nitelikli, bilgi çağı çalışanına.
87. Bir yöneticinin sahip olması gereken 3 temel beceri nedir?
Teknik, Beşeri ve Kavramsal beceri.
88. Üst düzey yöneticilerde en çok bulunması gereken beceri hangisidir?
Kavramsal Beceri (Bütünü görme).
89. Alt düzey (Şef, Ustabaşı) yöneticilerde en çok aranan beceri hangisidir?
Teknik Beceri.
90. "Mobbing" nedir?
İşyerinde psikolojik taciz ve yıldırma.
91. Stres, belirli bir düzeyde olduğunda performansı nasıl etkiler?
Olumlu etkiler (Motive eder). Aşırısı olumsuzdur.
92. "Tam Zamanında Üretim (JIT)" sisteminin amacı nedir?
Stok maliyetlerini sıfıra indirmek.
93. Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing) nedir?
İşin, kurum dışındaki uzman bir firmaya yaptırılması (Örn: Temizlik, Yemek).
94. "Çatışma Yönetimi"nde her iki tarafın da kazandığı strateji hangisidir?
İşbirliği (Kazan-Kazan).
95. Yöneticinin sahip olduğu yasal güce ne denir?
Yasal (Meşru) Güç.
96. Astların, yöneticinin uzmanlığına duyduğu saygıdan kaynaklanan güç hangisidir?
Uzmanlık Gücü.
97. 360 Derece Performans Değerlendirme nedir?
Çalışanın; amiri, astı, eşdeğeri ve müşterisi tarafından değerlendirilmesi.
98. "Kariyer Planlama" kimin sorumluluğundadır?
Esas olarak çalışanın, destek olarak örgütün.
99. İş zenginleştirme (Job Enrichment) ne demektir?
İşin içeriğini, sorumluluğunu ve yetkisini artırarak dikey genişletmek.
100. İş rotasyonu ne demektir?
Çalışanın belirli sürelerle farklı görevlerde çalıştırılması.
Egitimweb.com ailesi olarak başarılar dileriz! Bu konu sabitlenmiştir.
Son düzenleme: