- Katılım
- 19 Ara 2023
- Mesajlar
- 35
- Tepkime puanı
- 0
1982 Anayasası: TÜRK DEVLET SİSTEMİ DEV REHBERİ
Konu: Anayasa Hukuku
Soru Beklentisi: 5 Soru (Sayısal veriler, Yüksek Yargı, CB Sistemi)
Kapsam: Şube Müdürlüğü ve Görevde Yükselme Sınavları
GİRİŞ: Değiştirilemez Hükümler (Md. 4)
İlk 3 madde değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez.
| MADDE | İÇERİK |
|---|---|
| Madde 1 | Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir. |
| Madde 2 | Cumhuriyetin Nitelikleri: - İnsan haklarına saygılı (61'de dayalıydı). - Atatürk milliyetçiliğine bağlı. - Demokratik, Laik, Sosyal, Hukuk Devleti. |
| Madde 3 | Devletin Bütünlüğü ve Sembolleri: - Ülkesi ve milletiyle bölünmez bütündür (Üniter). - Dili Türkçedir. - Bayrağı beyaz ay yıldızlı al bayraktır. - Milli Marşı İstiklal Marşı'dır. - Başkenti Ankara'dır. |
Eşitlik İlkesi (Md. 10):
Herkes kanun önünde eşittir.
Pozitif Ayrımcılık: Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, engelliler, şehit dul/yetimleri, gaziler için alınan tedbirler eşitliğe aykırı sayılmaz.
I. TEMEL HAKLARIN SINIFLANDIRILMASI
Sınavda "Hangisi sosyal haktır?" sorusu çok gelir.
| HAK TÜRÜ | TANIM VE ÖRNEKLER |
|---|---|
| Kişi Hakları (Negatif / Koruyucu) | Devlete "Dokunma" diyen haklardır. - Kişi dokunulmazlığı, Özel hayatın gizliliği. - Konut dokunulmazlığı, Haberleşme hürriyeti. - Din ve vicdan, Mülkiyet, İspat hakkı. |
| Sosyal Haklar (Pozitif / İsteme) | Devletten "İstenen" haklardır. - Eğitim, Sağlık, Konut hakkı. - Çalışma, Sendika, Grev hakkı. - Ailenin korunması, Sosyal güvenlik. |
| Siyasi Haklar (Aktif / Katılma) | Yönetime "Katılma" haklarıdır. - Seçme/Seçilme, Vatandaşlık. - Parti kurma, Kamu hizmetine girme. - Vergi ödevi, Vatan hizmeti (Askerlik), Dilekçe. |
II. SINIRLAMA VE DURDURMA REJİMİ
A. Sınırlama (Olağan Dönem)
Haklar ancak KANUNLA ve Anayasada belirtilen sebeplerle sınırlanabilir. Özüne dokunulamaz, ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.
B. Durdurma (Olağanüstü Dönem - Savaş/OHAL)
Haklar kısmen veya tamamen durdurulabilir. ANCAK "Sert Çekirdek Haklar"a dokunulamaz.
Sert Çekirdek (Dokunulmaz) Haklar:
- Savaş hukukuna uygun ölümler dışında Yaşama Hakkı.
- Maddi/Manevi vücut bütünlüğü.
- Din, vicdan ve kanaatleri açıklamaya zorlanamama.
- Suç ve cezaların geçmişe yürütülememesi.
- Masumiyet Karinesi (Suçluluğu sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz).
III. YASAMA: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
A. Temel Veriler
- Üye Sayısı: 600 Milletvekili.
- Seçim Dönemi: 5 Yılda bir (CB seçimi ile aynı gün).
- Seçilme Yaşı: 18 Yaş.
- Eğitim: En az ilkokul mezunu olmak.
- Askerlik: İlişiği olmamak yeterli (Yapmış olma şartı kalktı).
B. Seçilme Engelleri
- Kısıtlı olmak.
- Kamu hizmetinden yasaklı olmak.
- Taksirli suçlar hariç toplam 1 Yıl hapis almak.
- Yüz Kızartıcı Suçlar: (Zimmet, rüşvet vb.) Affa uğrasa bile seçilemezler.
| TÜR | KAPSAM |
|---|---|
| Sorumsuzluk (Mutlak) | Meclisteki oy, söz ve düşünceden sorumlu tutulmama. Kaldırılamaz. Ömür boyu sürer. |
| Dokunulmazlık (Nispi) | Suç işlediği iddia edilen vekilin Meclis kararı olmadan tutuklanamaması/yargılanamaması. Kaldırılabilir. |
D. TBMM'nin Görevleri
- Kanun yapmak/değiştirmek.
- Bütçe ve Kesin Hesabı kabul etmek.
- Para basılmasına ve Savaş ilanına karar vermek.
- Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını UYGUN BULMAK. (Onaylayan CB'dir).
- Af İlanı: Üye tamsayısının 3/5 (360) çoğunluğuyla Genel/Özel af ilan etmek.
IV. YÜRÜTME: CUMHURBAŞKANI (2017 SİSTEMİ)
Yürütme yetkisi tek başına Cumhurbaşkanına aittir. Bakanlar Kurulu kaldırılmıştır.
A. Seçim ve Adaylık
- Şartlar: 40 Yaş, Yükseköğrenim, Türk Vatandaşı, Milletvekili seçilme yeterliliği.
- Aday Gösterenler: Siyasi parti grupları, %5 oy alan partiler veya 100.000 seçmen.
- Seçim: Halk seçer. %50+1 (Salt çoğunluk) gerekir.
- Süre: 5 Yıl. En fazla 2 Defa seçilebilir.
B. Görev ve Yetkileri
- Devlet başkanıdır. Yürütmeyi temsil eder.
- Bakanları ve CB Yardımcılarını atar/görevden alır. (TBMM onayı gerekmez).
- Kararname (CBK): Yürütme konularında kararname çıkarabilir. (Temel haklar ve siyasi haklar düzenlenemez).
- OHAL İlanı: Süresi 6 Ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebilir. (Uzatma yetkisi 4 ay süreyle TBMM'nindir).
- Milli Güvenlik Kuruluna (MGK) başkanlık eder.
Doğrudan Cumhurbaşkanına bağlıdır.
- Yetkisi: Tüm kamu kurumlarını, sendikaları, vakıfları, dernekleri ve TSK'yı denetleyebilir.
- İstisna: YARGI ORGANLARI DDK tarafından denetlenemez.
V. İDARE İLE İLGİLİ HÜKÜMLER
- Yönetmelik: Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar ve Kamu Tüzel Kişileri yönetmelik çıkarabilir.
- Kanunsuz Emir: Üstten gelen emir kanuna aykırıysa yapılmaz, bildirilir. Yazı ile yinelerse yapılır, sorumlu emri verendir. Konusu SUÇ ise kesinlikle yapılmaz.
VI. YARGI: YÜKSEK MAHKEMELER
Anayasada sayılan sadece 4 Yüksek Mahkeme vardır. (Sayıştay ve HSK Yüksek Mahkeme değildir).
| MAHKEME | ÜYE VE GÖREVLERİ |
|---|---|
| Anayasa Mahkemesi (AYM) |
|
| Yargıtay | Adli yargının en üst merciidir. Üyelerini HSK seçer. |
| Danıştay | İdari yargının en üst merciidir. Üyelerin 1/4'ünü CB, 3/4'ünü HSK seçer. |
| Uyuşmazlık Mahkemesi | Adli ve idari yargı arasındaki uyuşmazlıkları çözer. |
Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK)
- Üye: 13 Üye (7 TBMM + 4 CB seçer).
- Başkan: Adalet Bakanı.
- Tabii Üye: Adalet Bakanlığı Bakan Yardımcısı.
VII. SINAV İÇİN KRİTİK SAYISAL VERİLER
| KONU | VERİ / CEVAP |
|---|---|
| TBMM Üye Sayısı | 600 |
| Seçim Dönemi | 5 Yıl |
| Seçilme Yaşı | 18 |
| AYM Üye Sayısı | 15 |
| HSK Üye Sayısı | 13 |
| YSK (Yüksek Seçim Kurulu) | 7 Asıl + 4 Yedek |
| OHAL İlan Süresi | En çok 6 Ay (CB ilan eder) |
| OHAL Uzatma Süresi | En çok 4 Ay (TBMM uzatır) |
| Bütçe Sunma Süresi | Yılbaşından 75 gün önce |
| Anayasa Değişikliği Kabul | En az 3/5 (360 Milletvekili) |
KENDİNİ DENE: 50 SORULUK ANAYASA DENEMESİ1. 1982 Anayasasına göre değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddeler kaç tanedir?
3 Madde.
2. "Egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir" hükmü hangi maddede yer alır?
Madde 6.
3. Temel hak ve hürriyetler ne ile sınırlanabilir?
Ancak Kanunla.
4. Savaş halinde bile dokunulamayan haklara ne denir?
Sert Çekirdek Haklar.
5. TBMM kaç milletvekilinden oluşur?
600.
6. Milletvekili seçilme yaşı kaçtır?
18.
7. Milletvekili seçilebilmek için eğitim durumu ne olmalıdır?
En az ilkokul mezunu.
8. Genel seçimler kaç yılda bir yapılır?
5 Yılda bir.
9. Yasama sorumsuzluğu kaldırılabilir mi?
Hayır, kaldırılamaz.
10. Yasama dokunulmazlığı kaldırılabilir mi?
Evet, Meclis kararıyla kaldırılabilir.
11. TBMM, Anayasa değişikliğini en az kaç oyla kabul edebilir?
360 Oy (3/5 Çoğunluk).
12. Genel ve Özel Af ilanı için gereken çoğunluk nedir?
360 Oy (3/5 Çoğunluk).
13. Savaş ilanına kim karar verir?
TBMM.
14. Para basılmasına kim karar verir?
TBMM.
15. Milletlerarası antlaşmaları kim onaylar?
Cumhurbaşkanı (TBMM uygun bulur).
16. Cumhurbaşkanı seçilebilmek için kaç yaşını doldurmak gerekir?
40 Yaş.
17. Cumhurbaşkanının görev süresi kaç yıldır?
5 Yıl.
18. Bir kişi en fazla kaç defa Cumhurbaşkanı seçilebilir?
2 Defa.
19. Cumhurbaşkanı Yardımcılarını kim atar?
Cumhurbaşkanı.
20. Bakanları görevden alma yetkisi kime aittir?
Cumhurbaşkanı.
21. OHAL ilan etme yetkisi kime aittir?
Cumhurbaşkanı.
22. OHAL en fazla kaç ay için ilan edilebilir?
6 Ay.
23. OHAL süresini uzatma yetkisi kime aittir?
TBMM.
24. Devlet Denetleme Kurulu (DDK) kime bağlıdır?
Cumhurbaşkanı.
25. DDK hangi kurumları denetleyemez?
Yargı organlarını.
26. Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Başkanı kimdir?
Cumhurbaşkanı.
27. Anayasa Mahkemesi kaç üyeden oluşur?
15 Üye.
28. Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi kaç yıldır?
12 Yıl.
29. Siyasi partilerin kapatılması davasını kim açar?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı.
30. Siyasi partilerin kapatılması davasına hangi mahkeme bakar?
Anayasa Mahkemesi.
31. Yüce Divan sıfatıyla yargılamayı hangi mahkeme yapar?
Anayasa Mahkemesi.
32. Jandarma Genel Komutanı Yüce Divan'da yargılanır mı?
Hayır (2017'de çıkarıldı).
33. HSK kaç üyeden oluşur?
13 Üye.
34. HSK'nın başkanı kimdir?
Adalet Bakanı.
35. Adli yargının en üst temyiz mercii hangisidir?
Yargıtay.
36. İdari yargının en üst temyiz mercii hangisidir?
Danıştay.
37. Sayıştay bir yüksek mahkeme midir?
Hayır, değildir.
38. Bütçe Kanun Teklifini TBMM'ye kim sunar?
Cumhurbaşkanı.
39. Bütçe mali yılbaşından kaç gün önce sunulur?
75 Gün.
40. Yönetmelik çıkarma yetkisi kimlere aittir?
Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar ve Kamu Tüzel Kişileri.
41. Konusu suç teşkil eden emir yerine getirilir mi?
Hayır, kesinlikle yerine getirilmez.
42. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) kaç üyeden oluşur?
7 Asıl, 4 Yedek.
43. Genelkurmay Başkanı kime karşı sorumludur?
Milli Savunma Bakanına.
44. Başkomutanlığı TBMM adına kim temsil eder?
Cumhurbaşkanı.
45. Bakanlar kime karşı sorumludur?
Cumhurbaşkanına.
46. TBMM seçimleri yenileme kararı alabilir mi?
Evet, 3/5 çoğunlukla (360 oy).
47. Cumhurbaşkanı seçimleri yenileme kararı alabilir mi?
Evet, alabilir (Gerekçe göstermeden).
48. Kamu Başdenetçisini (Ombudsman) kim seçer?
TBMM.
49. Uyuşmazlık Mahkemesi ne iş yapar?
Adli ve idari yargı arasındaki görev uyuşmazlıklarını çözer.
50. Anayasa değişikliklerini şekil bakımından denetleyen mahkeme hangisidir?
Anayasa Mahkemesi.
Egitimweb.com ailesi olarak başarılar dileriz! Bu konu sabitlenmiştir.
