Öğretmenlik Meslek Etiği İlkeleri

• 1.   Profesyonellik
• 2.   Hizmette sorumluluk
• 3.   Adalet
• 4.   Eşitlik
• 5.   Sağlıklı ve güvenli bir ortamın sağlanması
• 6.   Yolsuzluk yapmamak
• 7.   Dürüstlük-doğruluk ve güven
• 8.   Tarafsızlık
• 9.   Mesleki bağlılık ve sürekli gelişme
• 10.   Saygı
• 11.   Kaynakların etkili kullanımı

Profesyonellik İlkesi

• Öğretmenlik meslek etiğinden bahsedebilmek için öncelikle, öğretmenin işinde profesyonel olması gerekir.
• Görevle ilgili bilgi, beceri ve tutumları eksiksiz kazanmış olmak
• Hizmeti zamanında ve kusursuz sunmak.
• Mesleği daha iyi yapabilmek için sürekli olarak özeleştiri ve değerlendirme yapmak
• Hizmette kaliteyi sağlamak
• Mesleğinin yöntem ve tekniklerini sürekli olarak geliştirmek vb.

Hizmette Sorumluluk İlkesi

• En genel anlamda sorumluluk, belirli bir görevin istenilen nitelik ve nicelikte yerine getirilmesidir. Öğretmenler davranışlarından ve bunların topluma maliyetinden kendileri ve toplum adına sorumluluk duymalıdır.

Adalet İlkesi

• Öğretmen her türlü eyleminde adil olmak ve öğrenciler arasındaki ilişkilerde de adaleti sağlamak sorumluluğuna sahiptir. Öğrencilere söz hakkının adil olarak paylaştırılmasından başlayıp, sınıf içi ve dışı etkinliklere katılıma kadar uzayan her türlü etkinlikte adaletin sağlanması son derece önemlidir.
• Öncelikle öğretmen sınıf içindeki öğrenme fırsat ve olanaklarından öğrencilere adil yararlanma hakkı tanımalıdır.
• Öğretmen değerlendiren ve öğrenci performansı hakkında yargılarda bulunan biri olarak, değerlendirmede adaleti sağlamalıdır. •Öğrencilerin en çok adaletsizliğe uğrayabildikleri konulardan biri de öğretmenin ilgi ve desteğini kazanmak konusudur. Bazı öğrencilerle daha fazla ilgilenirken bazılarına daha az zaman ve kaynak ayıran bir öğretmen ne derece adil davranmış olacaktır?

Eşitlik İlkesi

• Eşitlik yararların, sıkıntıların, hizmetlerin dağıtılmasında sınırların belirlenmesini içerir.
• Günlük uygulamalara bakıldığında öğrencilerin pek çok eşitsizliğe maruz kaldığı görülebilir.
• Örnek: Bazı öğretmenlerin başarılı öğrencilerle daha çok ilgilenip, onlara daha çok zaman ayırdıkları, oysa başarısı düşük öğrencilerin bu durumda daha da başarısız oldukları bir gerçektir.

Temel Bireysel Eşitlik

Bir okula kaydolan bütün öğrenciler eşittir. Öğretmen sınıfındaki bütün öğrencilerine eşit davranmalıdır.

Kısmi Eşitlik

Farklı guruplara eşitlik sağlanması için farklı davranılmasını içerir. Buna göre sınıftaki bütün öğrenciler eşittir ancak sınıfta bir engelli öğrenci varsa ona farklı davranılarak onu diğer öğrencilerle eşit hale getirebilirsiniz.

Blokların Eşitliği

Toplumda doğal olarak ortaya çıkmış bloklar vardır. Örneğin; Kadın-erkek, yaşlı-genç

• Öğrencilerin velilerinin meslekleri de bir başka eşitsiz davranış nedenidir. Üst sosyo-ekonomik düzeyden ve öğretmenlere katkı sağlayacak (doktor, avukat, esnaf, politikacı) mesleklere sahip velilerin öğrencilerine, bazı öğretmenlerin daha yakın ve ilgili davranabildikleri görülmektedir.

Sağlıklı ve Güvenli Ortamın Sağlanması İlkesi

• Öğretmenlerin en temel etik sorumluluklarından biri de sınıf ortamında düzen ve disiplini sağlayarak, öğrenci sağlığını ve güvenliğini tehdit edecek her türlü unsurun ortadan kaldırılmasını sağlamaktır.

Yolsuzluk Yapmamak İlkesi

• En genel anlamıyla yolsuzluk bir çıkar karşılığında kamu yetkilerinin yasa dışı kullanımı olarak tanımlanabilir. Burada sağlanması amaçlanan maddi kazançlar olabileceği gibi parasal olmayan özel amaçlar da olabilir.
• Mesela, kendi kitabını yada ders materyallerini üstü kapalı ve zorla satması. Bunun yanında öğrenci velilerinden pahalı hediyeler kabul etmesi beklenebilir.

Dürüstlük, Doğruluk ve Güven İlkesi

• Etik davranış başkalarıyla ilişkilerde dürüst olmayı gerektirir. İçten ve dürüst davranmayan öğretmenler ilişkilerde kendi sonlarını hazırlarlar ve güven ortamı ortadan kalkar. Oysa güven ilişkilerin temel unsurudur.
• Öğretmenlerin mesleki etkinlikleri yerine getirirken öncelikle kendilerine güvenmeleri gerekir. Bu özgüven onların toplumun güvenine ve saygısına layık olmalarını da sağlayacaktır.
• Öğretmenlerde bu güven ve saygıyı sürdürecek saygın davranışlar sergilemelidirler ve sözlerinde ve eylemlerinde güven kırıcı yaklaşımlardan kaçınmalıdırlar. Öğretmenlerin güvenirliliklerinde dış görünümleri de büyük önem taşımaktadır.

Tarafsızlık İlkesi

• Nesnel olabilmek kişinin duygularını değil, aklını kullanmasını gerektirir. Bireylerin nesnel olabilmeleri, karşılarındaki birey yada olaylar hakkında kendi ilgi, gereksinim ve korkularını işe karıştırmadan, bu görüntüleri çarpıtmadan aradaki farklılığın görülmesini gerektirir.

Mesleki Bağımlılık ve Sürekli Gelişme İlkesi

• Öğretmenler bir lider olarak hem kendi mesleki bağlılık ve gelişmesin hem de öğrencilerin mesleki bağlılık ve gelişmesini sağlamaya çalışmalıdır.
• Mesleki bağlılığın bir gereği olarak sürekli gelişmeyi sağlamak için öğretmenlerin meslekleri ile ilgili yeniliklere açık olması.
• Mesleki performanslarını artırabilmek için kendilerine sağlanan eğitim olanaklarından en iyi şekilde yararlanması, •Mesleki yayınları ve teknolojik gelişmeleri sürekli izlemesi.
• Yeni gelen meslektaşlarının işe ve çevreye uyumlarına yardımcı olması gerekir.

Saygı İlkesi

• insan her şeyden önce insan olduğu için değerlidir. İnsanın değeri ve onuru, insan ilişkilerinde köşe taşı niteliği taşır. İnsan canlı varlıklar içinde en gelişmiş olan, düşünen, akıl yürüten, iletişim kuran, gelecek için planlar yapan bir varlıktır ve bu yönleriyle saygıdeğerdir.
• Öğretmenin her şeyden önce insanın değerine ve bütünlüğüne saygı göstermesi gerekir. Bu anlamda öncelikle öğrencinin varlığına ve bütünlüğüne saygı gösterilmesi gerekmektedir.
• Öğrencilerin dayak, şiddet, hakaret, isim takma, belli özelliklerinden dolayı aşağılanma gibi öğretmen davranışlarına maruz kalması etik açıdan son derece yanlıştır.
• Öğrenci saygı gösterilerek, saygı duymayı öğrenecektir ve bunu yapacak olan kişide öğretmendir.
• Öğretmenin kendisinin bu tür davranışları, öğrencinin varlığı ve bütünlüğünde giderilmesi olanaksız yaralar açmaktadır.
• Yine öğrencilere ait gizli ve mahrem bilgileri diğer öğrenciler yada öğretmenlerle paylaşmak, öğrencinin yada ailesinin özel yaşamına karşı saygı göstermemek de etik dışı bir davranış olarak değerlendirilmelidir.
• Öğretmenlik etiğinde bir başka unsurda velilere karşı gösterilmesi gereken saygıdır.
• Öğretmenlerin etik bir yükümlülük içinde saygı göstermeleri gereken bir diğer grupta meslektaşlarıdır.
• Öğretmenlerin birbirlerinin yeterlilik ve kişiliklerine saygı göstermeleri beklenmektedir.
• Bunun bir gereği olarak birbirleri hakkında sınıf içinde yada dışında, öğrenci yada velilerin yanında olumsuz yorumlar ve dedikodu yapmaktan kaçınmalıdırlar.
  • Bu doğrultuda özetlenecek olursa öğretmenler:
  • Herkesin değerine ve varlığına saygı göstermelidir.
  • Herkesin özel yaşamına saygı göstermelidir.
  • Herkesin özerkliğine ve kararlarına saygı göstermelidir.
  • İnsanlar arasındaki farklılıklara saygı göstermelidirler.

Kaynakların Etkili Kullanımı İlkesi

• Kurumsal ve kamusal kaynakların etkili kullanımı öğretmenlerden beklenen bir başka önemli etik davranıştır.
• En kıt ve değerli kaynak zamandır. Bu açıdan öğretim ve eğitim zamanının etkili kullanımı öğrencilerin yararını en üst düzeye çıkaracaktır.